Je hoort wel eens over de groeiende kloof tussen het bedrijfsleven en de ambtenarij. In haar samenwerking met de gemeente Zuidplas is Bomenwacht Nederland echter nog geen scheurtje tegengekomen. Tijdens de gesprekken blijken er juist opvallende overeenkomsten te zijn tussen beide organisaties. En dat is prettig, wanneer je gezamenlijk werkt aan een gemeentelijk bomenbeleidsplan en een daaruit voortvloeiend beheerplan.

Geert Jan Rozendaal, beleidsadviseur groen bij de gemeente Zuidplas, zegt hierover: “Grappig is dat de gesprekken soms steeds meer gaan over het proces rondom beheer, en minder over de technische inhoud zelf. Daarbij merk je dat bepaalde cultuuraspecten zowel voorkomen bij de gemeente als in een bedrijf. Vooral: hoe krijg ik de mensen mee? Hoe krijg ik draagvlak voor een droom die ik heb voor Zuidplas?”

Uitdagingen

Over het proces rondom beheer heeft de beleidsadviseur zelf veel nagedacht. Hoe zijn droom voor het gemeentelijke bomenbestand te vertalen in beleid? Daarbij ziet hij verschillende uitdagingen op zijn pad. Zo is Zuidplas een fusiegemeente en moet het bomenbeleidsplan recht doen aan het beleid van de voormalige gemeenten, maar tegelijkertijd ook eenduidig en toekomstbestendig zijn.

Een andere uitdaging is de grote dynamiek in de publieke ruimte. Diverse voorzieningen claimen ruimte, terwijl die slechts beperkt beschikbaar is. En dan is er nog de ligging. Het laagste punt van Nederland bevindt zich in de Zuidplaspolder, ten noordoosten van Nieuwerkerk aan den IJssel. Zuidplas heeft te maken met een hoge grondwaterstand en de noodzaak om regelmatig grondophogingen uit te voeren, omstandigheden die niet gunstig zijn voor het bomenbestand.

Kennispartner

Dit alles maakt het opstellen van een bomenbeleidsplan tot een ingewikkelde klus. Daarbij kun je wel een kennispartner gebruiken. Die vond de gemeente in Bomenwacht Nederland. Rozendaal: “Vooral de visie van Bomenwacht, Strategisch Bomenbeheer, sprak mij erg aan. Dat is bepalend geweest om dit traject in te gaan”.

Bomenwacht Nederland heeft Strategisch Bomenbeheer® ontwikkeld vanuit haar eigen gedachten over en ervaringen met beheerprocessen. Het programma stelt beheerders in staat om op consistente en verifieerbare wijze beslissingen te nemen over bomen en om hun bomenbestand optimaal te beheren, met aandacht voor risico’s, kosten en prestaties.

Van beleid naar beheer

Het afgelopen jaar stelde de gemeente Zuidplas in samenwerking met Bomenwacht Nederland een bomenbeleidsplan op, waarin een uniform gemeentelijk beleid is vastgelegd en waarin statuscategorieën worden omschreven voor bomen. Dat wil zeggen dat bomen worden ingedeeld in verschillende categorieën op basis van hun functie: waardevolle bomen, structuurbomen, functionele bomen.

Juist door eerst de visie vast te stellen is het vertalen naar bomenbeheer een redelijk eenvoudige klus

Vervolgens ontstond de behoefte om het bomenbeleid te vertalen naar een beheerplan. Rozendaal: “Enerzijds om intern vast te stellen hoe we bomen beheren en dit naar onze inwoners te kunnen communiceren. Anderzijds geven we richting de politiek aan hoe we bijvoorbeeld omgaan met kapverzoeken.” Omdat de gemeente Zuidplas eerst het bomenbeleid heeft bepaald en nu het beheerplan opstelt, sluiten beide documenten goed op elkaar aan. “Naadloos!” zegt Rozendaal. “Juist door eerst de visie vast te stellen is het vertalen naar bomenbeheer een redelijk eenvoudige klus.”

Helder handelingskader

Het doel is om te komen tot een helder afgebakend bomenbeheerplan dat verwoordt wat de gemeente wel en niet doet om bomen in stand te houden. Daarbij hanteert de gemeente de statuscategorieën die zijn vastgesteld in het bomenbeleidsplan. Bij elke categorie past een eigen beheervorm. Want als je je gezonde verstand gebruikt, ligt het bij sommige bomen minder voor de hand om tijd en geld te investeren dan bij andere bomen. Bijvoorbeeld vanwege de toekomstverwachting, de beschikbare boven- en ondergrondse groeiruimte of de boomsoort.

De beheerder moet te allen tijde kunnen teruggrijpen op duidelijk omschreven regels en handvatten om zijn koers te kunnen bepalen en die te kunnen verantwoorden naar betrokkenen. Als Rozendaal hierover een tip moet geven aan collega’s bij andere gemeenten, dan zou het deze zijn: “Het is nuttig voor de interne organisatie, de inwoners én de politiek om een helder handelingskader af te spreken.”

Focus

De samenwerking tussen de gemeente Zuidplas en Bomenwacht Nederland verloopt goed. Zo goed dat de gesprekken soms uitstijgen boven technische details en uitlopen op filosoferen over beheerprocessen. Toch blijft het doel steeds scherp voor ogen: “Door eerst samen een visietraject te doorlopen is het nu vooral een technische exercitie om tot een beheerplan te komen. Daarnaast hebben we in het visietraject geleerd het verhaal in een compacte tijd te doorlopen, dat zorgt voor focus”, aldus Rozendaal.