De Omgevingswet bundelt en moderniseert in 1 wet alle wetten voor de fysieke leefomgeving. Vanaf 2021 treedt de Wet in werking! Met verschillende artikelen bereiden we u voor. Want hoe zat het ook al weer? In de Omgevingsvisie leg je vast wat je wilt doen en bereiken. In de Omgevingsprogramma’s werk je uit hoe en met welke richtlijnen je dit gaat doen. De regels, met de juridische grondslag, leg je vast in het Omgevingsplan. Deze editie komt de Omgevingsvisie aan bod.
_______________________________________________________________________________

Eén integrale Omgevingsvisie voor de eigen fysieke leefomgeving, ingewikkeld? Het is een uitdaging! Overheden (rijk, provincies, waterschappen, gemeenten) worden verplicht om zo’n visie op te stellen. Het is een onderdeel van de stelselwijziging rond de nieuwe Omgevingswet. Zoals het er nu uit ziet is de wet per 1 januari 2021 van kracht. De visie komt in plaats van onder andere de huidige Structuurvisie, Groenvisie, maar ook bijvoorbeeld het bomenbeleidsplan en het erfgoedbeleid. Maar let op, al deze plannen simpelweg samenvoegen is niet de bedoeling.

Wat dan wel? Al het beleid voor de fysieke leefomgeving integraal in één document, waarbij er gekeken wordt naar de lange termijn en met doelen voor de uiteindelijke staat van die fysieke leefomgeving.

Aan de slag

Om tot zo’n integraal document te komen moet er gecommuniceerd worden. Alle beleidsmakers van de verschillende domeinen uit de fysieke leefomgeving, denk aan wegen, wonen, water, erfgoed, groen, en dus ook bomen moeten samen om tafel. En samen één visie opstellen die recht doet aan alle domeinen. Een hele kluif. Want hoe pak je dat nou concreet aan? Het is momenteel één van de uitdagingen binnen het gemeenteland.

Wat is de Omgevingsvisie?

De Omgevingsvisie is allereerst een politiek-bestuurlijk instrument. De visie bindt alleen de gemeenteraad, zoals dat nu ook het geval is met beleidsregels. De uiteindelijke regels, waar inwoners en ondernemers zich aan dienen te houden, staan in het Omgevingsplan. Zodra de Omgevingsvisie (na een inzageronde) is vastgesteld door de gemeenteraad, is beroep niet meer mogelijk.

Hoe gaat de visie eruit zien?

In de regeling voor de Omgevingsvisie in de Omgevingswet (afdeling 3.1) zijn geen vereisten voor inhoud en vorm van de Omgevingsvisie neergelegd. Ook is niet vastgelegd welke onderwerpen de revue moeten passeren.

Enkel dat de visie het volgende moet bevatten:
– Een beschrijving van de hoofdlijnen van de kwaliteit van de fysiek leefomgeving;
– De hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling, het gebruik, beheer, bescherming en behoud van het grondgebied;
– De hoofdzaken van het te voeren integrale beleid voor de fysieke leefomgeving.

Oftewel: wat is er in de fysieke leefomgeving, met welke kwaliteit, wat gebeurt er aan ontwikkeling en instandhouding, en welke doelen worden nagestreefd, op welke manier? Het is aan de vertegenwoordigers vanuit de diverse gemeentelijke domeinen om te gaan staan voor hun onderdeel, en tegelijk ruimte te geven voor al die andere belangrijke onderdelen.

Praktisch

Het opstellen van een integrale Omgevingsvisie vraagt dus vooral om een brede, open blik van de diverse betrokken beleidsmensen. De stedenbouwkundige, boom- en groenbeheerder, rioolbeheer, wegenbeheer, en afdeling projecten moeten met elkaar in gesprek gaan. Samen bepalen zij hoe de openbare ruimte, de fysieke leefomgeving, de komende jaren er uit zal zien, zich gaat ontwikkelen, en wat er (globaal) wel en niet mag. Voor de boombeheerder is het zaak om verder te kijken dan de belangen van de bomen alleen, en juist te zoeken naar de gezamenlijke wensen voor de inrichting van de openbare ruimte. Hoe kunnen de bomen daar in samen met de andere inrichtingselementen bijdragen aan een gezonde, sterke en duurzame fysieke leefomgeving?

Behalve het zoeken naar een gezamenlijke visie binnen de gemeente moet ook rekening gehouden worden met de Omgevingsvisies van andere bestuursorganen (buurgemeenten, regio, provincie). Wat is de boombeheerder van de naastgelegen gemeente van plan met zijn bomen? Hoe sluiten de wegenstructuren en daarmee de bomenstructuren op elkaar aan? Wat verwacht de Provincie aan eenduidig beeld in het landschap?

Van Omgevingsvisie naar Omgevingsplan

Het risico bestaat dat ieder voor zijn domein het zo goed mogelijk geregeld wil hebben en zoveel mogelijk details nu al wil vastleggen. De vraag is of dat wenselijk is. Het mag, maar hoe gedetailleerder de visie, des te meer specifieke regels het uiteindelijke Omgevingsplan bevat. En dat voldoet niet aan de wens van de overheid voor deregulering.

Op naar 2021

Hoewel 2021 nog een eind weg lijkt, zijn de vele oriënterende activiteiten al op gang aan het komen. Beleidsplannen die nu herschreven of geactualiseerd moeten worden, bieden een goed platform om dat integrale denken al vorm te geven en een visie neer te leggen die verder gaat dan enkel het behouden van de waardevolle bomen. Inmiddels hebben diverse gemeenten zo’n breed gedragen bomenbeleidsplan waarin de andere gemeentelijke disciplines zijn meegenomen in de visie. Wachten tot de inwerkingtreding van de Omgevingswet hoeft dus niet, en is voor de door de overheid gewenste cultuuromslag naar integraal denken zelfs onwenselijk.

Wanneer zijn uw bomen klaar voor een integrale visie?