Bomen zijn méér dan groene aankleding. Traditioneel beheer stelt veiligheid en beheerbaarheid voorop. En met genoegen zien wij als boomtechnisch adviesbureau de belangstelling voor andere functies van bomen wortelen in de wereld van het stedelijk boombeheer.

De baten van bomen

Bomen worden groene longen en levende airco’s genoemd. Bomen zetten het schadelijke CO2, mede verantwoordelijk voor klimaatverandering, om in zuurstof. Met hun schaduw en verdamping temperen ze de temperatuur en verbeteren daarmee het stadsklimaat op hete dagen. Een boomrijke omgeving verhoogt de waterbergingscapaciteit, wat belangrijk is in tijden van overvloedige regenval. Naast deze regulerende ecosysteemdiensten, zijn bomen ook op een andere manier goed voor mens en dier. Ze dragen bij aan mentale en fysieke gezondheid en verhogen de biodiversiteit. Bomen werken in economische zin zelfs door in een hogere huizenprijs en een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven. Kortom; bomen zouden op ieders agenda moeten staan! Maar hoe optimaliseer je de meerwaarde? In dit stuk beantwoorden we die vraag.

Van kwantiteit naar kwaliteit

Hoeveel kilo CO2 het bladerdak jaarlijks vastlegt en hoeveel ton CO2 er zit opgeslagen in de stam, hangt af van de grootte van de boom, de stamdiameter en het kroonvolume. Deze baten zijn voor elke boomsoort verschillend en worden ook beïnvloed door diens conditie en leeftijd.

Als stelregel geldt: een grote en gezonde boom levert de meeste ecosysteemdiensten. Toch werken veel gemeenten met een boomnorm waarmee het aantal bomen wordt nagestreefd. Bijvoorbeeld 0,8 boom per huishouden. Feitelijk zegt het aantal niets over de uiteindelijke boomgrootte, en dus ook niet over de meerwaarde hiervan, al is het wel een getal om het beleid te toetsen.

Groeiplaatsverbetering als basis voor kwaliteit en duurzaamheid

Gemeente Woerden durft de focus op het aantal steeds verder los te laten en zet met groeiplaatsverbetering in op kwaliteit. Bomenwacht Nederland werkt met twee aannemers, die rooi- en plantwerkzaamheden uitvoeren, aan het vervangen en aanplanten van bomen onder de naam Operatie TreeMark*. Het uitgangspunt is dat nieuwe bomen een optimale groeiplaats krijgen en meer CO2 opslaan, verkoeling geven en water opvangen. Bijkomend voordeel is dat die bomen minder overlast veroorzaken, zoals bestratingsopdruk en minder vatbaar zijn voor ziekten en aantastingen. Tot slot is de omlooptijd van deze bomen langer, wat het bomenbestand duurzamer maakt en het beheer goedkoper.

Meer met minder

Minder bomen betekent niet minder ecosysteemdiensten. Door per locatie te kiezen voor een boomsoort die daar goed past en de groeiplaats optimaal in te richten, levert die boom de meeste ecosysteemdiensten. Bij nieuwbouw of herinrichting kunnen bomen een belangrijkere rol spelen in het stedenbouwkundige concept dan slechts als decorstuk fungeren. Hoe eerder een architect met de boombeheerder overlegt wat mogelijk is, én noodzakelijk voor kwalitatief goede bomen, hoe beter. Zo leveren bomen niet alleen maximale opbrengsten en minimale beheerproblemen, maar dragen zij bij aan de geest van de plek.

* Operatie TreeMark richt zich op het aanplanten en vervangen van bomen in ‘de hoofdstad van het Groene Hart’. www.treemark.nl.