Elke boom is bijzonder maar sommige bomen zijn net even iets specialer. Hoe vaak komt het voor dat je de oudste ginkgo van Europa nader mag onderzoeken? Boomtechnisch adviseur Simen Brunia had het voorrecht deze oude reus onder de loep te nemen. De aanwezigheid van een holte in de stamvoet en de aanwezigheid van kroonverankering waren, tijdens een boomveiligheidscontrole en onderhoudsinventarisatie (bvc/bvo) eerder dit jaar, redenen voor een uitgebreider onderzoek.

Oude Hortus

De oudste ginkgo van Europa staat in de Oude Hortus van het Universiteitsmuseum Utrecht. Een bijzondere tuin waar naast deze eeuwenoude boom ook speciale soorten staan, zoals bijvoorbeeld een pindakaasboom (Clerodendrum trichotomum) en de kiespijnboom (Zanthoxylum americanum). Bomen met vreemde namen of een bijzonder uiterlijk en veel bomen hebben ook bijzondere eigenschappen. In deze historische tuin staan twee Japanse notenbomen (Ginkgo biloba), de jongste is ongeveer 150 jaar oud, de oudste is ruim 250 jaar. Het zou één van de oudste exemplaren buiten Japan zijn. Bijzonder is ook dat de boom een mannelijk exemplaar is maar dat hij, zo halverwege de kroon, een vrouwelijke tak bevat. Waarschijnlijk is deze tak in de 19de eeuw op de stam geënt. De tak is goed te herkennen, het is de enige vruchtdragende tak van de boom.

Picus

En zo’n speciale boom krijgt ook een ietwat specialere behandeling. “Het is zo’n belangrijke boom, niet alleen een Nederlandse topper, het is zelfs een Europese topper, dat je extra goed je werk wilt doen. Je wilt zo goed mogelijk in beeld brengen hoe het met deze boom gaat”, vertelt Brunia. Volgens een vaste werkwijze loopt hij de boom helemaal na. Visueel maar ook gebruikmakend van de prikstok en de klophamer. “Tijdens de boomveiligheidscontrole en onderhoudsinventarisatie merkte onze collega verschillende gebreken op. Het is mijn taak om te onderzoeken hoe erg deze gebreken voor de boom zijn. Tijdens dit onderzoek heb ik ook nog een honingzwam op de stamvoet ontdekt. Om zeker te weten dat ik geen andere vruchtlichamen over het hoofd zie, haal ik alle klimop rondom de stam weg.”

Ook de holte in de stamvoet was al geconstateerd, maar dat ie zo hol was? “Je kan er dwars doorheen kijken. Dat is wel wat meer dan een holte in de stamvoet. Maar laten we ook niet vergeten dat oude bomen nou eenmaal holtes bevatten. Belangrijker is hoe groot de holte is en hoeveel sterk houtweefsel ofwel restwand er nog over is.” Daarvoor moet een hulpmiddel in gezet gaan worden: de geluidstomograaf (Picus).

Met geluidsgolven meten we hoe groot de holte is. Een hele operatie die zonder risico’s voor de boom ingezet kan worden. Met het aanbrengen van 20 spijkers die op meetapparatuur worden aangesloten op de stamvoet, proberen we de holte zo exact mogelijk in beeld te brengen. Telefonisch overleg met een collega: ”Op de stamvoet zit ook een honingzwam. Maak ik met een controlemeting met de resistograaf niet de weg vrij voor de zwam? En in de holte zit een boomchirurgisch stalen draadanker. Hoe voorkom ik dat dit de meting van de Picus nadelig beïnvloedt?” De resistograaf blijft achterwege en er wordt met de meethoogte zoveel mogelijk afstand van het stalen draadanker gehouden om de meting zo goed mogelijk beeld te laten vormen.

Interessant!

De ginkgo is een interessant exemplaar. Op deze herfstachtige dag weten veel bezoekers de boom te vinden. En misschien nog wel interessanter is Brunia met zijn attributen. “Is de boom nog gezond?” “Doet ie het goed?” “Wat bent u aan het doen?”, het zijn maar enkele voorbeelden van vragen die gesteld werden. Of de boom gezond is? Oudjes vertonen nou eenmaal kuren, maar deze oude reus maakt het op het eerste gezicht goed. Met de opgehaalde resultaten van de picus kan Brunia samen met een collega een goed oordeel vellen. “Ik ben een monumentale bomen liefhebber. Zulke bijzondere bomen kap je niet, dat doe je gewoon niet. Er zijn nog andere manieren om een boom te te behouden voor de toekomst. Maar dat wegen we bij deze topper natuurlijk wel goed af”, besluit Brunia.