Hoe zorg je ervoor dat je als beheerder van 200.000 bomen in een gebied van 1.000 hectare aan je zorgplicht voldoet? Samen met Bomenwacht Nederland is het Amsterdamse Bos deze uitdaging aangegaan. Met een gedegen voorbereiding, een bijzondere contractvorm en een innovatieve toepassing van software is de uitdaging haalbaar gebleken en tot ieders tevredenheid gerealiseerd.

Het Amsterdamse Bos ligt ingeklemd tussen Amsterdam en Amstelveen en vierde in 2014 zijn 80-jarig bestaan. Het is het drukst bezochte park van Amsterdam en omstreken en heeft een oppervlakte van 22 maal het Vondelpark en 3 maal het Central Park van New York. Naast een belangrijk sportcentrum (denk aan de Bosbaan) zijn in het Amsterdamse Bos onder meer een openluchttheater, een geitenboerderij en een klimpark te vinden. Jaarlijks recreëren in het bos zo’n 6 miljoen bezoekers, zij maken gebruik van circa 200 kilometer aan paden om te kunnen wandelen, fietsen en paardrijden. Een andere functie van het bos is de festivalfunctie. Ongeveer 250 evenementen per jaar worden hier georganiseerd, waaronder grote sportieve evenementen, dance events en festivals.

Stroomlijnen

Een veelheid aan activiteiten dus, en dit alles gebeurt onder, naast, tussen en rond de bomen. Het beheer van al die bomen is een flinke taak. De gemeente Amsterdam is als eigenaar en beheerder van het Amsterdamse Bos verantwoordelijk voor een veilig en goed onderhouden bomenbestand. Bomenwacht Nederland kreeg de opdracht om samen met de gemeente Amsterdam het bomenbeheer in het Amsterdamse Bos te stroomlijnen. Een hele uitdaging, met een helder doel: ervoor zorgen dat de zorgplicht voor de bomen kwalitatief goed, veilig, praktisch en binnen de gestelde beleidskaders en planning wordt uitgevoerd.

Gefaseerde aanpak

Eerst is er gezocht naar een slimme werkwijze waarbij het controleren en het snoeien of rooien van de bomen worden gecombineerd. Om deze werkwijze te toetsen, is gekozen voor een gefaseerde aanpak. In een pilotvorm is een klein gedeelte met representatieve bomen gecontroleerd en gesnoeid door een groenaannemer. Op basis van de resultaten van deze pilot is het project geëxtrapoleerd naar grotere werkvakken en zijn de contractstukken opgesteld. Het contract is vervolgens aanbesteed en volgens plan uitgevoerd. Naast het opstellen van een regiebestek op basis van EMVI-criteria, inclusief begeleiding van de Nota van Inlichtingen en het beoordelen van de ingediende Plannen van Aanpak, heeft Bomenwacht Nederland ook het toezicht en de directievoering op zich genomen gedurende een deel van de uitvoeringsperiode.

Natuurfunctie

Voor het uitvoeren van de zorgplicht is het Amsterdamse Bos verdeeld in vier werkvakken. Elk jaar wordt één van deze werkvakken aangepakt. Daarnaast zijn er locaties die intensief worden gebruikt, zoals autowegen, parkeerplaatsen, belangrijke wandel- en fietsroutes en diverse recreatieve voorzieningen. Voor deze locaties geldt een verhoogde zorgplicht, de bomen worden hier jaarlijks gecontroleerd. Naast deze praktische verdeling van het enorme terrein is tevens een zonering vastgesteld voor het uitvoeren van snoei- en rooiwerkzaamheden. Zo is aan weerszijden van de paden een 5 meter brede zone ingesteld voor het uitvoeren van veiligheidssnoei (wegsnoeien van breukgevaarlijke takken, waaronder dood hout en probleemtakken). Ook is aan weerszijden van de paden een zone ingesteld met een breedte van 25 meter voor het verwijderen van breukgevaarlijke, instabiele of dode bomen. Vanwege de belangrijke natuurfunctie van het bos blijven afgezaagde takken en omgezaagde bomen zo veel mogelijk achter. Uiteraard worden alle werkzaamheden uitgevoerd conform de door Amsterdam opgestelde Gedragscode Flora- en faunawet.

Inspectiesysteem

Het innovatieve karakter van het project blijkt uit het feit dat zowel de onderzoeks- als de uitvoeringsgegevens worden verwerkt in het inspectiesysteem GeoVisia. De groenaannemer kan zo bijhouden welke gebreken er zijn aangetroffen, hoeveel bomen er zijn gesnoeid of verwijderd en of er nog sprake is van bijzonderheden. Aan het einde van de dag worden alle gegevens via een netwerkverbinding automatisch naar de online omgeving gestuurd. Zo kan de opdrachtgever meekijken met de uitvoering en zijn alle partijen steeds op de hoogte van de laatste stand van zaken. De mogelijkheden om kwaliteitscontroles te kunnen uitvoeren, zijn hiermee gewaarborgd.

Pluspunten

Inmiddels zijn de toughpads ingeleverd en mogen de kettingzagen en de hoogwerker weer een poosje in de ‘ruststand’. Uit de evaluatie blijkt dat alle partijen positief terugblikken. De transparantie, snelheid en efficiëntie van de gekozen werkwijze, de gegevensregistratie en het toezicht op de uitvoering worden als grote pluspunten ervaren, evenals de onderlinge afstemming. Dankzij de grondige voorbereiding en vooral ook de slimme aanpak kan een ieder veilig fietsen én feesten in het Amsterdamse Bos.