Net nu de iep als waardevolle straat- en laanboom weer een stevige opmars maakt in Nederland, komen er berichten over een wellicht onwelkome lifter in het nieuws. De iepenzigzagbladwesp is in augustus 2013 in ons land gearriveerd. Nu is natuurlijk de vraag voor elke beheerder en bomenliefhebber of er iets aan deze nieuweling moet worden gedaan, en zo ja, wat dan wel.

Dat de iepenzigzagbladwesp uiteindelijk vanuit Japan en Oost-Europa zijn weg zou vinden naar Nederland mag geen verrassing heten. Vooral in de kustprovincies en langs de rivieren staat ons land vol met iepen. Met als iepenmiddelpunt: Amsterdam, de iepenhoofdstad van Europa. En dat dit insect alleen voorkomt op de iep, zonder voorkeur voor een bepaalde iepensoort, cultivar of hybride, maakt dit land bij uitstek geschikt als thuis voor deze nieuwe exoot. Dat de iepenzigzagbladwesp zich vermoedelijk ook nog eens gemakkelijk verspreidt langs snelwegen, spoorwegen en rivieren, maakt de toegang tot alle delen van ons aan infrastructuur rijke landje wel heel eenvoudig.

Grote happen

Maar waar moeten we nu op letten als we dit beestje willen vinden? De bladwesp zelf is nog niet vaak gespot in Nederland, maar de kenmerkende vraatsporen van de larven in het blad des te meer. Adviseurs van Bomenwacht Nederland hebben de sporen zowel in het westen als het midden van het land aangetroffen. Een vrouwtjesbladwesp legt haar eitjes aan de rand van het blad en daar beginnen de larven al zigzaggend richting de hoofdnerf van het blad te vreten. Deze zigzagvorm is een belangrijk kenmerk, aangezien geen ander insect in Europa dit vraatpatroon laat zien. Wanneer de larven groter worden, wordt het zigzagpatroon achterwege gelaten en gaat het met grote happen naar het volledig kaalvreten van het blad. Alles behalve de (hoofd)nerven wordt dan opgevreten.

Plaagvorming

Hoe desastreus is deze nieuwkomer eigenlijk voor het iepenbestand in Nederland? Tot nu toe zijn in Nederland alleen lichte aantastingen aangetroffen. Een enkel blad en hier en daar een twijg van een boom met vraatsporen. Maar doordat de vrouwtjesbladwespen zich ongeslachtelijk kunnen voortplanten en de voortplantingscyclus ongeveer één maand is, ligt (plaatselijke) plaagvorming op de loer. Door deze korte cyclus zijn namelijk vier of meer generaties per jaar mogelijk, waardoor opnieuw uitgelopen blad ook weer aangevreten kan worden. Een herhaaldelijke aantasting kan zorgen voor stress bij niet-resistente iepen, waardoor deze wellicht ontvankelijker worden voor iepziekte.

Verrijking

Iepenspecialist en hoofdstedelijk bomenconsulent Hans Kaljee is nog niet bezorgd over de nieuwkomer voor de iep, zelfs nu de eerste meldingen van de bladwesp binnen de Amsterdamse gemeentegrenzen gesignaleerd zijn. Kaljee: “Insecten horen bij de bomen, net als de paddenstoelen, mossen en bijzondere varens. Het is een verrijking van de biodiversiteit rond de iep en ik zou zeggen: laat maar komen! Insecten komen en gaan, is mijn ervaring – vaak vormen ze maar een tijdelijke plaag. Zeker als de natuurlijke vijanden later volgen. Kijken we naar het verleden, dan zien we bijvoorbeeld de plaag van ringelrupsen in de periode 1940 tot 1950. Destijds werden alle Amsterdamse iepen jaarlijks ontbladerd door deze rups, maar inmiddels kom je hem bijna nergens meer tegen.”

Melden

Hoe het ook verder mag gaan met de iepenzigzagbladwesp – de toekomst zal het leren. Mochten er bij u in de gemeente bladwespen of larven zijn gesignaleerd, dan kunt u dit het beste met foto even melden op www.waarneming.nl. Zo krijgen we de zigzaggende beweging van deze nieuwkomer door Nederland steeds beter in beeld.