Actueel

Vergroeningsopgave: een programmatische en meetbare aanpak

Geschreven door
Susanne Driessen

Nederland staat voor grote opgaven op het gebied van woningbouw, klimaatadaptatie, natuurherstel en -bescherming, en daaraan gekoppeld vergroening. Gemeenten worstelen met deze opgaven. Alles moet tegelijk, in dezelfde, beperkte ruimte en vaak is niet inzichtelijk wat nu echt realistisch en haalbaar is. Hier moet dus nog veel voor geregeld worden. Maar waar te beginnen?

Van vuistregel naar concrete doelstelling

Om groen meetbaar te maken, en dan vooral de bomen, heeft Cecil Konijnendijk in 2021 de 3-30-300 vuistregel geïntroduceerd. Deze wordt nu doorontwikkeld richting een landelijke bomennorm die gemeenten kunnen toepassen binnen hun beleid en regelgeving voor bomen. Maar hoe zorg je er als gemeente voor dat inwoners daadwerkelijk uitkijken op 3 bomen van enige omvang, dat 30% van de leefomgeving bedekt is met schaduw van bomen én dat zij op 300 meter wandelen kunnen recreëren in een stukje groene ruimte? Moet dit geborgd worden in je beleid of juist in regels? En hoe zorg je dat het uiteindelijk buiten werkelijkheid wordt?

De Omgevingswet, die dit jaar in werking is getreden, biedt mooie instrumenten en handvatten om integraal aan de slag te gaan met de inrichting van onze leefomgeving. De belangrijkste ingrediënten om de komende jaren constructief te werken aan de vergroeningsopgave zijn: (1) een integrale gemeentelijke visie waarin bomen en groen op logische en realistische wijze zijn vervlochten, (2) een goed uitgewerkt integraal omgevingsplan waarin alle benodigde regels voor aanplant, groen, beheer en behoud van bomen vastliggen en (3) een praktisch uitgewerkt omgevingsprogramma waarin de opgaven voor en met bomen geprogrammeerd zijn.

Het streven naar 3-30-300 (of een afgeleide daarvan) staat goed als ambitie in de gemeentelijke omgevingsvisie. Bedenk wel: wanneer het als concrete doelstelling en/of norm wordt vastgelegd, ook voor bestaande situaties, er een resultaatsverplichting aan komt te hangen. Is deze haalbaar, rekening houdende met de andere opgaven die spelen?

Stapsgewijs en resultaatgericht aan de slag met een uitvoeringsprogramma voor bomen

Uiteindelijk streven we naar een toekomstbestendig bomenkapitaal waarmee we een groene en prettige leefomgeving creëren. Dit vraagt om goed beheer, het kiezen voor juiste bomen met een juiste groeiplaats en het behoud van waardevolle bomen (waar mogelijk).

Om dat haalbaar te maken, moeten er op diverse thema’s keuzes worden gemaakt. Deze thema’s worden vervolgens uitgewerkt tot praktische richtlijnen, werkwijzen en een gerichte doorvertaling van beleid naar de toetsbare uitvoering. We gaan stap voor stap aan de slag.

Stap 1: Inventariseren

Vanuit de wensen, behoeften, bovenliggende kaders en ontwikkelingen kijken we naar het hier en nu aan de hand van feiten en cijfers. Wat staat er al aan bomen en ondersteunend groen? Meten we al kroonbedekking of boomkroonvolume, en welke maat willen we eigenlijk gebruiken? Zeker ook als we, in het kader van klimaatadaptatie, niet alleen willen sturen op schaduw, maar bijvoorbeeld ook op waterretentie en biodiversiteit. Waar zitten de knelpunten en waar de mogelijkheden voor groei? Op basis van betrouwbare data kunnen realistische ambities en doelen gesteld worden. Meestal levert dit een lange wensenlijst op van allerlei zaken die voor- en met bomen geregeld kunnen worden. De valkuil is om met alles tegelijk te willen beginnen en hierdoor vast te lopen. Zonder focus kom je tot stilstand.

Stap 2: Vastleggen

We zetten de wensenlijst om naar een ontwikkelkalender waarin alle wensen, behoeften en verplichte onderdelen zijn vastgelegd op volgorde van prioriteit, met een inschatting van benodigde tijd en geld. De gewenste uitwerkmomenten plannen we, indien wenselijk, in op een kalender. Zo kan ook op de jaarbegroting rekening gehouden worden met de benodigde investeringen.

Stap 3: Uitvoeren

Vervolgens pakken we gezamenlijk de benodigde uitwerkingen gestroomlijnd en één voor één op, aan de hand van de dan vastgelegde programmering. Op basis van de gestelde ambities en doelen op strategisch niveau werken we naar praktische richtlijnen, protocollen, werkwijzen en afwegingskaders op tactisch niveau.

Stap 4: Meten

We doen dit datagedreven en datagestuurd, zodat alle voortgang en resultaten gemonitord en gerapporteerd kunnen worden. Met behulp van gestructureerde tussentijdse evaluaties kan waar nodig bijgestuurd worden.Dit proces noemen we Closing the loop.

Werken aan een Integraal Uitvoeringsprogramma Stadsbomen

Het resultaat is een gestructureerd groeiende set aan beleidsuitwerkingen waarmee de gewenste vergroening en klimaatadaptatie aangepakt kan worden binnen een Integraal Uitvoeringsprogramma Stadsbomen. Deze geprogrammeerde aanpak past binnen de agenda’s en budgetten, en levert zo houvast in plaats van kopzorgen.

Wilt u meer weten over onze aanpak en alle mogelijkheden met stadsbomen? Download dan ons Stappenplan Integraal Uitvoeringsprogramma Stadsbomen.

Download ons stappenplan

Naam(Vereist)
E-mailadres(Vereist)