Actueel

Met bomen onderweg naar 2032

Geschreven door
Susanne Driessen

2024 was het jaar van de Omgevingswet. Er stond veel te veranderen, tegelijkertijd merkten we dat we nog in een overgangsperiode zitten. Van oud recht naar nieuw recht, met een blik en werkwijze die steeds integraler wordt. Deze overgang is ook goed te zien in de projecten die we het afgelopen jaar hebben gestart en/of afgerond, waarbij we inmiddels compleet in de geest van de Omgevingswet werken: vanuit een visie, naar programma’s en uitvoering, met borging van de benodigde regels in het omgevingsplan. We bieden u een kijkje in onze keuken.

Bomenbeleid wordt integraal uitvoeringsprogramma
Voor beleidsvraagstukken werken we volgens de methodiek van ons Integraal Uitvoeringsprogramma Stadsbomen, waarmee u vanuit de integrale gemeentelijke omgevingsvisie gericht aan de slag gaat met de kwaliteiten, voorgenomen ontwikkelingen, gebruik, beheer, bescherming en behoud van bomen. Door de juiste uitwerkingen hiervan met de benodigde maatregelen voor het bereiken van uw doelstellingen in te vullen, heeft u uiteindelijk een compleet (vrijwillig) omgevingsprogramma (instrument onder de Omgevingswet) voor bomen. Deze methodiek zijn we ooit in 2021 gestart bij de SED-organisatie en hebben we stukje bij beetje verfijnd.

Werken in fasen levert structuur en snelheid in beleid
Begin dit jaar kregen we vanuit gemeente IJsselstein het verzoek te ondersteunen bij het opstellen van nieuw bomenbeleid. Vanwege de tijdsdruk was het niet realistisch haalbaar om een volledig pad van SWOT-analyse, visie en doelstellingen, uitgangspunten en praktische uitwerkingen te doorlopen. In overleg hebben we gekozen voor de versnelde route: het in korte opeenvolgende fasen uitwerken van strategisch bomenbeleid met daarbij een ontwikkelkalender waarmee alle beleidsuitwerkingen in tijd, middelen en prioriteit zijn gesorteerd en geprogrammeerd. Doordat de betrokken medewerkers al goed voor ogen hadden waar ze heen wilden, is het beleid nog vóór de zomer afgerond en door de gemeenteraad vastgesteld. Nu kan men aan de slag met de implementatie, omdat ook de benodigde middelen geaccordeerd zijn.

Voor ons was de prettige werkwijze van deze  gefaseerde, gestructureerde aanpak genoeg reden om ook in al langer lopende projecten alsnog onderdelen van de methodiek in te passen. Inmiddels is ook het Bomenbeleid Huizen 2024 vastgesteld door de gemeenteraad, en hebben we net het beleid voor Land van Cuijk opgeleverd. 

Opgedane ervaringen toepassen in nieuwe projecten
De crux voor een goede doorloop bij dit soort projecten is bepalen welke stakeholders je op welk moment moet aanhaken, en op welk moment je welke middelen nodig gaat hebben voor de volgende stap. Een gemeente die dit goed aanpakt, kan de ambities van de raad op praktische wijze tot uitvoering krijgen.

Deze complete aanpak brengen we nu tot leven in gemeente Hilvarenbeek, waarbij we vanuit een gezamenlijk opgesteld Plan van Aanpak alle stappen richting een compleet groenbeleid met ontwikkelkalender en uitvoeringsplan hebben uitgewerkt. Per stap zijn daarbij de benodigde interne en externe stakeholders benoemd, en weten we in hoofdlijnen hoeveel tijd elk onderdeel zal gaan kosten. In januari kunnen we daar starten met het opstellen van het beleidsprogramma.

Ambitieus beheerplan voor vergroening
Naast het beleid voor bomen willen gemeenten ook hun bomenbeheer op orde hebben. Begin dit jaar hebben we een mooi en ambitieus beheerplan voor gemeente Nijmegen mogen opleveren, waarmee ze meer natuurvolgend beheer willen toepassen. Gebreken worden vaker als waarden gezien. Waar mogelijk laat gemeente Nijmegen meer dood hout zitten, wat meer ecologische waarden oplevert. Door minder te snoeien kan het kroonvolume meer toenemen. En waar mogelijk kan bladstrooisel blijven liggen, waardoor het organisch stofgehalte van de bodem toeneemt, meer water vastgehouden wordt, en het bodemleven verbetert. Met al deze beheeruitgangspunten kunnen de volgende stappen richting een groener Nijmegen gezet worden.

Omgevingsplanregels met ruimte voor bomen en vergroening
Op het gebied van lokale regelgeving voor gebeurt na invoering van de Omgevingswet veel. Daar waar de staalkaart voor het omgevingsplan slechts beperkte handvatten biedt, zoeken gemeenten naar gebalanceerde mogelijkheden om de waardevolle bomen goed te beschermen en in te zetten op vergroening, en daarnaast toch ruimte te laten voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. We ondersteunen dit met een regelset die past in de integrale werkwijze, en in principe (mits het gemeentelijke systeem daar klaar voor is) direct kan worden doorgevoerd in het nieuwe omgevingsplan. Diverse gemeenten hebben of krijgen op deze manier regels voor bomen die klaar zijn voor 2032.