TreeMark Woerden staat bij ons bekend als een geweldig project! Afgelopen januari begon het zesde jaar van onze groene samenwerking. In 2019 zette gemeente Woerden de vraag op de markt om de kwaliteit van het bomenbestand te verbeteren. Het doel van deze aanpak: grootschalige vervangingsopgaven in de toekomst te voorkomen en jaarlijks te streven naar het vervangen van 700 bomen. Een mooie programmatische benadering die wij graag wilden uitvoeren. Dit sluit namelijk naadloos aan bij onze missie om de openbare ruimte te vergroenen. Maar hoe wordt zo’n groot project aangepakt?
Een groene toekomst
Het behouden van het bomenareaal betekent proactief planten en vervangen. Met een gemiddelde leeftijd van 40 jaar, is jaarlijks 2,5% van het bomenbestand aan vervanging toe. Als er minder bomen worden vervangen, stapelt de opgave (en de kosten) zich op voor de toekomst. Nu niks doen is geen optie!
De boombeheerder van de gemeente krijgt vaak de taak om de programmering voor aanplant en vervanging in werking te zetten, maar dit is een extra opgave naast de reguliere beheertaken. Voor dit programma is daarom een marktpartij gezocht, en via aanbesteding gegund aan de combinatie Bomenwacht Nederland, BOOM Element BV en Boomrooierij Weijtmans voor een totale aanpak. Van planvorming en kostenplaatje tot kap en aanplant, communicatie en participatie.
Afwegingskader
Het vervangen en aanplanten van zoveel bomen vereist een gedegen voorbereiding en planning. Het begon met nauwkeurig onderzoek naar de beste locaties voor de bomen in de Woerdense wijken en de omliggende dorpen. Verschillende factoren kunnen beperkend werken: kabels en leidingen, toekomstige ontwikkelingen, maar ook de aanwezigheid van zonnepanelen bijvoorbeeld. Toch bleken er meer kanslocaties te zijn dan waarvoor het budget toereikend was. Er moest dus geselecteerd worden op basis van de bijdrage van een nieuwe boom aan de leefomgeving. Dit deden we ten aanzien van hittestress, draagvlak en groeiruimte. Complexe omvormingslocaties zijn ook in het programma opgenomen, die zijn alleen veel kostbaarder om uit te voeren.
Zodra de locaties waren bepaald, is het voorlopig ontwerp gepresenteerd aan bewoners en beheerders, Stedenbouwkundigen, ecologen, groenonderhoud aannemers en diverse groene belangenorganisaties. Dit is een belangrijk onderdeel van het proces, want suggesties voor boomsoorten, aandachtspunten uit het verleden en voorziene beheerknelpunten konden zo worden meegenomen of voorkomen in het definitieve ontwerp.
1000 bomen erbij
Sinds 2020 is TreeMark Woerden als partner van de gemeente bezig met het organiseren en uitvoeren van deze programmatische aanpak voor aanplant en vervanging. Naast het inventariseren van kanslocaties voor nieuwe bomen in de wijken en dorpen, is de vervangingsopgave van laanstructuren met essen en populieren in het buitengebied in kaart gebracht. Onze samenwerking heeft tot nu toe geleid tot een netto toename van het bomenareaal van ruim 1.000 bomen!
Bomenbalans
In de eerste 3 jaar richtten we ons voornamelijk op extra aanplant in wijken en dorpen. Deze nieuwe bomen zijn groot op het moment dat de huidige bomen aan vervanging toe zijn. Zo blijft Woerden altijd groen!
In het plantjaar 2024-2025 is de bomenbalans van kap en aanplant gelijk. Dit komt omdat we (delen van) laanstructuren hebben vervangen. De nieuwe bomen hebben meer ruimte gekregen en met de Boommonitor van het Norminstituut Bomen is berekend dat het uiteindelijke kroonvolume volledig terugkomt of zelfs zal toenemen.
Het programma voor cyclus E wordt nu gemaakt. We verwachten komend plantseizoen weer meer te planten dan te kappen.
Focus op kwaliteit
Als je goed telt, kom je niet op de beoogde 700 extra bomen per jaar. Belangrijker dan aantallen zijn de groeiprognoses van de nieuwe bomen. Meer bomen betekent niet altijd meer boomkroonvolume. Een optimale groeiplaats betekent wél meer kroonvolume omdat de boom gezond oud kan worden. Het aantal van 700 bomen per jaar is daarom losgelaten. Het vergroten van boomkroonvolume is de nieuwe ambitie van het project geworden waardoor ook kostbare omvormingslocaties in het programma zijn opgenomen. Hierdoor zijn plekken vergroend waar een (extra) boom écht het verschil maakt.
Van visie naar vergroening
TreeMark Woerden laat zien hoe een programmatische aanpak en samenwerking met gespecialiseerde partners kunnen bijdragen aan een toekomstbestendig bomenbestand. De grootschalige vervangingsopgave wordt stap voor stap uitgevoerd, met oog voor kwaliteit, biodiversiteit en draagvlak. Gemeente Woerden toont hiermee niet alleen daadkracht, maar ook een langetermijnvisie op vergroening. Deze aanpak vormt een inspirerend voorbeeld voor andere gemeenten die aan de slag willen met toekomstgericht bomenbeheer.
Benieuwd wat wij voor uw vervangingsopgave of vergroening kunnen betekenen? Neem dan gerust contact met ons op.
Het vergroenen van een stad of dorp is niet alleen gewenst, maar ook noodzakelijk voor het welzijn van de bewoners en de biodiversiteit van het gebied. Steden mogen niet minder groen worden. Dit is in artikel 8 van de Europese natuurherstelverordening vastgelegd. Ten behoeve van de natuurwaarde, luchtkwaliteit, klimaatregulatie en de groene uitstraling mag het netto oppervlak stedelijke groene ruimte en boomkroonbedekking in stedelijke ecosystemen niet teruglopen.
Het planten en vervangen van zoveel bomen in een stad als Woerden is echter geen gemakkelijke taak. Het vergt een doordachte aanpak en planning om ervoor te zorgen dat de bomen op de juiste plekken komen te staan en dat de vergroening effectief wordt doorgevoerd. Het is dan ook een proces waar veel deskundigheid en samenwerking voor nodig is.
Bomenwacht Nederland is een onderdeel van 
