De roep om vergroening in Nederlandse gemeenten wordt steeds sterker. Maar hoe maak je de noodzaak voor vergroening zichtbaar? Eerst is het zaak om vast te stellen wat je al hebt, nu én doorkijkend naar de toekomst. Gemeente Ridderkerk vroeg ons om samen met hen te toetsen hoe het gemeentelijk bomenareaal presteert ten opzichte van de Landelijke Bomennorm.
Boomkroonvolume is het toverwoord
De Landelijke Bomennorm van het Norminstituut Bomen gaat uit van het boomkroonvolume. Het is tenslotte de kroon van de boom die verantwoordelijk is voor het grootste deel van de ecosysteemdiensten die een boom levert. De kroon zorgt onder meer voor verkoeling, schaduwvorming, verdamping, opname van CO2 en uitgifte van zuurstof. Ook is de kroon de thuisbasis en voedingsbron voor allerlei diersoorten.
Groter is in dit geval altijd beter. Een grotere kroon zorgt voor meer klimaatvoordelen. Dus is het zaak om grote bomen zo veel mogelijk te behouden. Het duurt immers lang (gemiddeld 30 jaar) voordat een jonge boomkroon hetzelfde formaat heeft bereikt als een volwassen exemplaar.
Volgens de Landelijke Bomennorm van het Norminstituut Bomen is per vierkante meter 2,2 kubieke meter boomkroonvolume nodig om te mogen spreken van een gezonde leefomgeving. Dit is een duidelijke streefwaarde, waar de gemeente Ridderkerk het eigen bomenareaal graag tegen af wilde zetten.
Boomkroonvolume in beeld
Samen met de gemeente hebben we gezocht naar een passende rekenmethode. Voor een nauwkeurig beeld heb je per boom de exacte kroonhoogte en kroondiameter nodig. Deze gegevens worden echter niet in de standaard inspectierondes meegenomen. Een aanvullende inspectie of dataverrijking met luchtgevlogen data kan uitkomst bieden, maar dit is een kostbare aangelegenheid. We kwamen tot de conclusie dat de al aanwezige data, namelijk boomhoogteklasse en kroondiameterklasse, al voldoende zijn om een betrouwbaar beeld te geven van de prestaties van het areaal ten opzichte van de Landelijke Bomennorm.
Vergroeningsmonitor
Het in beeld gebrachte boomkroonvolume zorgde in Ridderkerk al voor waardevolle inzichten. Hoe presteert het bomenareaal in de huidige situatie? In welke wijken voldoet Ridderkerk aan de norm en in welke wijken is meer boomkroonvolume nodig om aan de norm te voldoen?
Met de Vergroeningsmonitor in de bomenbeheersoftware van GRIB gingen we nog een stapje verder. De Vergroeningsmonitor geeft inzicht in de ontwikkeling van het bomenareaal op de lange termijn en brengt in beeld wat de effecten zijn van investeringen en gemaakte beleidskeuzes. De tool maakt daarbij gebruik van data die al in de reguliere (veiligheids)inspecties worden ingewonnen. Denk aan boomsoort, leeftijd, toekomstverwachting en conditie. Zo namen we de gemeente Ridderkerk mee in de te verwachten ontwikkeling van het bomenareaal tussen nu en 2075.
Regeren is vooruitzien
Zo ver vooruitzien is natuurlijk fantastisch. Zo kun je in beeld brengen en onderbouwen wat er nú nodig is om stráks aan het streefbeeld te voldoen. Denk bijvoorbeeld aan het vervangen van bomen die niet optimaal presteren. Omdat ze het einde van hun cyclus hebben bereikt, of omdat ze niet op de juiste plaats staan. Ook nieuwe bomen planten is natuurlijk een optie. Liefst op locaties waar het boomkroonvolume nog wel een zetje in de goede richting kan gebruiken. Groeiplaatsverbetering bij bestaande bomen is een derde mogelijkheid – zo zorg je ervoor dat grote bomen langer behouden kunnen blijven en hun vele (klimaat)functies kunnen blijven uitoefenen.
Ook projecten bieden kansen op vergroening. Denk aan rioolvervanging in een woonwijk, herinrichting van een straat of nieuwbouw. Door de bomen direct in de initiatiefase van een project mee te nemen, kunnen groene keuzes worden gemaakt. Door slim te combineren met gepland groot onderhoud of herinrichting, ligt het vergroten of minimaal handhaven van het boomkroonvolume binnen handbereik.
Aan de slag
De gemeente Ridderkerk heeft het boomkroonvolume binnen de gemeente nu in beeld. Een prachtig uitgangspunt om te bepalen wat er nodig is om ambities te realiseren. Nu kan de gemeente aan de slag met het doorrekenen van de beoogde maatregelen. Zodat zij op een structurele én meetbare manier kunnen blijven bouwen aan een gezonde leefomgeving in Ridderkerk.
Gemeente Ridderkerk: ‘Wij zijn blij dat het boomkroonvolume nu goed in beeld is. Dat helpt om nog beter te kunnen bepalen hoe wij onze leefomgeving kunnen verbeteren. Nu kunnen wij met de concrete maatregelen aan de slag!’
Ook aan de slag met vergroening?
Met het boomkroonvolume in beeld kunnen gemeenten beter sturen op behoud, beheer en vergroenen. Weten wat het boomkroonvolume in jouw gemeente is en wat je met deze gegevens kunt bereiken? Neem dan contact met ons op.
Het indicatieve boomkroonvolume is standaard opgenomen in GRIB Dashboards en dus nu al beschikbaar voor alle GRIB gebruikers. Kijk op www.GRIB.app voor meer informatie of neem contact op voor een vrijblijvende demo.
Bomenwacht Nederland is een onderdeel van 
