‘Wat moeten we toch met het grote aantal populieren in onze stad?’ Het was de vraag waar het in 2014 allemaal mee begon. “De populieren werden ouder en ouder en er breken ook steeds meer takken uit, hoe moeten we omgaan met deze groep die steeds onveiliger wordt”, vertelt Albert-Jan van de Scheur, beleidsmedewerker Groen van gemeente Den Haag.

Was hier sprake van toeval of was het een trend? Den Haag was tenslotte niet de enige grote Nederlandse stad die hiermee te maken had. Op steeds meer plekken vielen takken uit populieren zonder, met de kennis van toen, aanwijsbare redenen. Het werd tijd voor een grootschalige inventarisatie bij alle populieren in de stad Den Haag. Om zo meer inzicht te krijgen in de toestand van deze boomsoort.

Boetzelaerlaan, Den Haag (Bron: gemeente Den Haag)

Uitdaging

De slechtste 1500 bomen heeft Bomenwacht Nederland nader onderzocht. Gezamenlijk zijn Bomenwacht Nederland en gemeente Den Haag de uitdaging aangegaan om het vraagstuk van de takbreuk bij populieren te ontrafelen. Een reguliere boomveiligheidscontrole (BVC) brengt tekenen aan het licht waaruit blijkt dat het minder goed gaat met een boom. Deze signalen komen ook aan bod bij populieren. Maar waren deze signalen specifiek voor de takbreuk bij populieren? Nee! Wat dan wel? “Wij controleerden de bomen volgens de vaste BVC-methode, maar daarnaast letten we op nog iets anders. Wat kon de aanleiding zijn van het uitbreken van de takken? Kunnen we dit herkennen aan de kroonstructuur van een boom? Als een boom verschijnselen vertoont van verhoogd risico op takbreuk, dan gaan de takken uitzakken. Dat laat sporen na in de kroonstructuur: je ziet vervorming in ontstaan”, vertelt Erik Koppelaar, Adviseur Bomen bij Bomenwacht Nederland. Collega Peter van Es vult aan: “Er wordt, vanuit de standaard BVC-methode, erg gestuurd op concrete gebreken. Maar het uitbuigen van gesteltakken is een natuurlijk verouderingsproces. Je ziet daarbij geen duidelijke gebreken ontstaan, zoals houtscheuren. Je kunt dan ook niet exact voorspellen wanneer die tak gaat uitbreken.” En dat heeft gemeente Den Haag geweten. “Op een zomeravond brak er uit het niets een tak uit een populier. Er was geen storm, geen zuchtje wind. Het liet goed zien hoe kwetsbaar deze soort is”, geeft Van de Scheur als voorbeeld.

Hoefkade, Den Haag (Bron: gemeente Den Haag)

Richtlijn takbreuk populieren

De 1500 nader onderzochte bomen leverden een schat aan informatie op. Informatie die voor onze collega’s Peter van Es en Erik Koppelaar voldoende aanknopingspunten levert om een nieuwe methode op te stellen voor het inspecteren van populieren. “We waren een voorloper, want steeds meer gemeenten kampten met hetzelfde probleem. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. De methode van Bomenwacht Nederland is getoetst tijdens een bezwaar tot aan de Raad van State en als methode bruikbaar gebleken. Het is tevens aanleiding geweest voor het opstellen van de Landelijke richtlijn takbreuk populieren door Stichting Wageningen Research en de Landelijke Bomenstichting. De Intergemeentelijke Studiegroep Bomen (ISB) heeft deze richtlijn vastgesteld.

Vervangen

De populieren worden nu, net als alle andere laan- en straatbomen in gemeente Den Haag, goed in de gaten gehouden. Afgelopen zomer zijn alle overgebleven populieren, zo’n 6000 stuks, door Bomenwacht Nederland opnieuw gecontroleerd. Het resultaat loog er niet om: 2200 bomen zijn toe aan vervanging. “Dat we nog niet klaar waren met de populieren hadden we wel verwacht, want een groot deel van onze populieren zijn tussen de 50 en 70 jaar oud, veelal volgroeide bomen dus. Het is gebleken dat populieren op hogere leeftijd een groter risico hebben op takbreuk. Maar dat er zoveel bomen aan vervanging toe zijn, dat viel wel even tegen.” De bomen worden de komende tijd zorgvuldig vervangen door nieuwe bomen waarbij meerdere boomsoorten worden toegepast. Dit wordt onder andere gedaan om de diversiteit in de stad te vergroten. “We planten ook nog steeds populieren terug. Kan dat wel, deze bomen zijn toch niet veilig?, krijgen we regelmatig als vraag. Maar de populier is een prima boom, zeker waar de boom de ruimte heeft”, besluit Van de Scheur.

En zo is de cirkel rond. Want de vraag waar het in 2014 allemaal mee begon is beantwoord. Welke aanpak is er om het veiligheidsprobleem bij de populieren op te lossen in Den Haag? Gemeente Den Haag laat haar populieren controleren volgens de Landelijke richtlijn takbreuk populieren en voorkomt met haar aanpak dat er veiligheidsknelpunten ontstaan.