“Als mens word je continu geprikkeld en aangezet tot actie of reactie. Je móet een product kopen want het is nú in de aanbieding. Je mág die bepaalde voorstelling echt niet missen want die wordt zelden vertoond. Ondertussen piept je telefoon, iemand wil aandacht. Een park vraagt niets van je. Er wordt niets van je verwacht en we kunnen er elke dag naartoe. Toch vind je er van alles: de natuur en rust.” Jeroen Glissenaar is de boswachter van de Arnhemse monumentale parken.

Eigen beleving

Naar die rust snakken steeds meer mensen. Dagelijks weten zo’n 10.000 mensen Park Sonsbeek, en de omliggende parken Zypendaal en De Gulden Bodem weer te vinden. “Iedere bezoeker beleeft het park op zijn eigen manier. De een wandelt, de ander jogt, weer een andere bezoeker laat zijn hond uit. Een groep jongeren rookt samen een jointje in het bos. Ik vind het allemaal prima, zolang ze de natuur beleven, respecteren en goed achterlaten”, vertelt Glissenaar. Prima toch, zou je denken?

Verdwenen juweeltjes

Toch is er een spanningsveld. Ieder park kent zijn juweeltjes zoals plekken, objecten en uitzichten die een verhaal lijken te vertellen. Ze zijn zo belangrijk. Ze geven ons dat unieke gevoel dat bij deze parken hoort. “In het verleden zijn er veel juweeltjes verdwenen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de resterende juweeltjes blijven bestaan? Door het verhaal te vertellen. Maar ook door mensen deelgenoot te maken van de uitdagingen die er spelen zoals recreatie onder of bij de bomen.”

Jeroen Glissenaar, de boswachter van de Arnhemse monumentale parken.

Mensenvoetjes

1 van die juweeltjes is de rode beukengroep in Park Zypendaal waarvan de kronen samen zijn opgegroeid. Geplant rond het jaar 1900. Door de jaren heen hebben de bomen dezelfde standplaats gedeeld en dezelfde weersomstandigheden meegemaakt. Ze zijn ondergronds waarschijnlijk helemaal met elkaar vergroeid. “De bomen worden ouder maar we zagen zo’n 4 jaar geleden een snelle verslechtering. Hoe komt dit toch? Is het de grondwaterstand? Bodemkwaliteit? Een zwam of insect? Alle mogelijke oorzaken zijn uitgebreid geanalyseerd. Het bleken die honderden mensenvoetjes te zijn die onder de bomen aan het trappelen waren. De oorzaak voor verslechtering was recreatie. De grond onder de beukengroep bleek zo hard aangestampt te zijn als een betonvloer. In het park sterven bomen en zo hoort dat volgens de natuurlijke processen. Maar we laten ze niet door onnatuurlijke omstandigheden om het leven komen.”

Op een voetstuk

Hoe zorg je ervoor dat bezoekers blijven genieten van deze juweeltjes én ze tegelijkertijd respecteren? Door de bomen op een voetstuk te plaatsen. “Wees ontzettend voorzichtig met bomen. De natuur kapot maken gaat snel en gemakkelijk, maar het duurt lang voordat de schade weer hersteld is. We zijn gewend dat alles kan en mag. Als we naar de Efteling gaan, kunnen we overal in zolang we maar durven en groot genoeg zijn. Alleen die strenge streep op de lineaal houdt kleine kinderen tegen. Op landgoederen en in parken gedragen we ons net zo. We willen letterlijk alles zien en klimmen overal op, onder of in. We schreeuwen, gaan van de paden af en nemen dingen mee naar huis. Met dit gedrag putten we de parken helemaal uit. Als beheerder is het belangrijk om te kiezen welke vormen van recreatie je wilt toelaten en hoe je mensen laat recreëren. Recreatie moet een onderdeel van het park zijn, het moet het park aanvullen. Bij de beukengroep is 1 van de maatregelen het plaatsen van een hekje rondom de groep. Zo laten we zien dat deze bomen belangrijk en bijzonder zijn, maar ook kwetsbaar. Bezoekers snappen waarom we dit doen, zolang je het verhaal maar vertelt.”

Onder onze hoede

Bomenwacht Nederland adopteerde de beukengroep, we namen ze de afgelopen 3 jaar onder onze hoede. We braken de aangetrappelde ondergrond open, we herstelden de natuurlijke kringloop en adviseerden het welbekende hekje. “Die essentiële kennis van Bomenwacht Nederland hadden we echt nodig. Jullie staan dichterbij de kennis, de wetenschap. Al na een jaar herstelden de beuken zichtbaar. Er was een tijd dat ik in augustus door de kronen heen kon kijken. Van het openen van de natuurlijke processen profiteerden de bomen meteen”, vertelt Glissenaar. “Bomen zijn 1/3 van hun bestaan bezig met afsterven, deze groep zit in deze fase. Maar ik hoop dat ze dankzij dit extra beetje aandacht nog 10 jaar extra leven”, besluit hij. De beukengroep staat inmiddels weer op eigen benen, onze adoptie is voorbij. Maar natuurlijk blijven we deze bijzondere groep wel volgen.