Inspirerende terugkomsessie: ‘Aan de slag met bomen onder de omgevingswet’
In 2020 organiseerde Bomenwacht Nederland een webinar over bomen in relatie tot de Omgevingswet. Wat houdt de Omgevingswet in? Wat betekent dit voor boombeheer en bomenbeleid? In vier interactieve online sessies deelden we informatie en aandachtspunten en kwamen we met de deelnemers tot een praktisch actieplan waarmee ze verder konden.
Nu, een jaar later, deelden we de laatste inzichten omtrent de invoering van de Omgevingswet tijdens een terugkomsessie én vroegen we de deelnemers hoe ver zij zijn met de implementatie van de wet. Daarbij lieten we twee gemeenten aan het woord, Putten en Maasdriel, om hun praktijkverhaal te delen.
Laatste inzichten in de Omgevingswet
De invoering van de Omgevingswet staat gepland op 1 juli 2022. De Vereniging Nederlandse Gemeenten heeft een roadmap gepubliceerd met daarop een checklist. Vanaf deze datum vervangt een tijdelijk omgevingsplan de oude verordeningen en bestemmingsplannen. Vanuit de Rijksoverheid gaan ook regels over naar de gemeenten, de zogenoemde ‘bruidsschat’. Hierin staan geen specifieke regels ten aanzien van bomen, maar bijvoorbeeld wel over de vergunningsprocedure. De gemeente mag deze regels aanpassen. Op 1 januari 2029 moet het omgevingsplan definitief zijn. Het is toegestaan om de huidige regels te bundelen tot een omgevingsplan, maar daarmee kunnen kansen en ontwikkelingen worden gemist die met de invoering van de Omgevingswet juist worden gestimuleerd. Daarom is het logischer om eerst een visie op de leefomgeving te hebben en daar de regels op aan te passen.
Bomen maken het verschil
De Omgevingswet geldt voor de gehele fysieke leefomgeving. De nieuwe wet dwingt afstemming af tussen alle onderdelen die de leefomgeving vormgeven en daarbij ook de koppeling met het sociale domein te maken. Het doel is om de leefomgeving optimaal in te richten, zodat de functies goed tot hun recht komen; denk aan wonen, werken, natuur, recreatie, landbouw en klimaatadaptatie. Groen en bomen vervullen hierin een belangrijke rol en moeten daarom vroegtijdig en met zorg worden meegenomen, zie onze poster ‘Bomen maken het verschil’.
Maar hoe neem je bomen mee? Door met de juiste aanpak, regels en normen letterlijk en figuurlijk ruimte voor bomen te creëren. Denk aan het maken van regels omtrent kap, herplant en compensatie. Zoals het aanwijzen van compensatiegebieden voor vervangende aanplant of het vaststellen van een groennorm of boomnorm om de minimale hoeveelheid groen en bomen te waarborgen. Maar ook het opstellen van een sortimentslijst met voorkeurssoorten om bomen met hoge ecologische waarde te planten of door heldere regels over overlast te formuleren en aandacht te schenken aan communicatie en participatie als het gaat om bomen.
De pilot van Putten
Door de inspiratie die het eerdere webinar teweeg heeft gebracht en door hun eigen enthousiasme is de gemeente Putten gestart met een pilot ‘Vitaal groen’ in voorbereiding op de Omgevingswet. Arno Maas (Boomtechnisch adviseur) en zijn collega Maarten van der Sluijs (beheerder Groen, Spelen en Begraven) zijn bij het opstellen van de omgevingsvisie aangespoord om groen en bomen bovenaan de agenda te krijgen. Bomen werden altijd onvoldoende beschermd bij projecten en de waarde van bomen werd onvoldoende erkend. Met behulp van de poster Bomen maken het verschil, de kennis uit het webinar én het bomenbeleid dat de gemeente Putten in 2021 heeft opgesteld, zijn speerpunten voor vitaal groen nu geformuleerd.
Het is de bedoeling dat andere disciplines op deze speerpunten aanhaken. Hiermee zal groen niet meer het vijfde wiel aan de wagen zijn, maar het stuur vormen! Het advies aan andere beheerders van groen en bomen is om nú in beweging te komen en niet af te wachten tot andere gemeentelijke afdelingen starten met het formuleren van speerpunten en doelstellingen. Inventariseer de wensen voor de toekomst, en onderzoek de mogelijkheden binnen de organisatie.
Erkenning voor het belang van bomen in Maasdriel
Gemeente Maasdriel heeft in 2019 een deelvisie groen en bomen vastgesteld, als voorzet op de gemeente brede omgevingsvisie. Op basis van de deelvisie wordt nu gewerkt aan de het omgevingsprogramma. Een traject waarbij de visie wordt uitgewerkt in kaders, richtlijnen, werkwijzen en berekeningen. Bomenwacht Nederland is bij beide trajecten betrokken. Cok van Zanten (senior medewerker Openbaar Groen) gaf inzicht in het traject.
Zowel bij het opstellen van de visie als bij het uitwerken van het programma zijn andere beleidsvelden uit de organisatie betrokken, zoals ruimtelijke ordening en communicatie. Een belangrijk uitgangspunt voor gemeente Maasdriel vormt de groennorm en bomennorm. Alleen bij bestuurlijk akkoord is het mogelijk om groen en bomen op een andere locatie te compenseren. De rode draad is dat het belang van bomen en groen breed wordt erkend, zeker in relatie tot klimaatadaptatie. Mensen krijgen de gelegenheid om het groen ‘te redden’ met projecten als het ‘NK-tegelwippen’, ‘Operatie Steenbreek’ en het project ‘Struikrovers’ waarbij bestaand groen na verwijdering voor ontwikkelingen een tweede leven krijgt aangeboden. Maar ook de samenwerking met Insert Marktplaats waarbij de 400 perenbomen een tweede leven hebben gekregen.
Ondersteuning en advies
Voor de deelnemers van deze terugkomsessie geldt dat ze geïnspireerd met hun dag verder gingen. Wij wensen hen uiteraard veel succes op weg naar de Omgevingswet, maar we zijn er ook voor ondersteuning en advies. Als boombeheerder of beleidsmedewerker groen en bomen heb je vooraf niet altijd je vragen concreet en kun je soms wel wat extra meedenkkracht gebruiken. Daarom biedt Bomenwacht Nederland een eenvoudig urenbundel aan. Van interdisciplinaire afstemming tot persoonlijk advies. Van meelezen tot schrijven. Wij staan graag voor je klaar!
Met deze urenbundel, ook wel bekend als onze strippenkaart, heb je wat armslag om hulp te vragen wanneer jij er behoefte aan hebt. Bekijk de Strippenkaart Omgevingswet.
Meer informatie en vragen
Wil je meer informatie over de Omgevingswet? Neem gerust contact op met Susanne Driessen of Josien Durieux-Hissink.